بذر خرفه

توضیحات

خرفه (نام علمی: portulaca oleracea با نام انگلیسی Purslane از تیره پرتولاکاسه (Portulacaceae) است بذرهای سیاه ریز دارد. گیاه یک ساله است که ارتفاع تا حدود ۴۰ سانتی‌متر در مراحل بذردهی می‌رسد. سرده‌ای است  از خُرفه‌ئیان علفی یک‌ساله گوشتی گسترده بر روی زمین با ۴۰ تا ۱۰۰ گونه که برگ‌های قاشقی‌شکل و ساقه‌های قرمز و گل‌هایی دارند که در نور خورشید می‌شکفد. همچنین این گیاه از مقاومت خوبی به خشکی برخوردار است. به گیاه پرپهن در این سرده نیز خرفه می‌گویند.

 

در خصوص خاستگاه اولیه آن اختلاف نظر وجود دارد، ولی در کشورهای ایران، استرالیا، هند، آفریقای شمالی و در آمریکا رشد می‌کند. خرفه برگ‌های گرد کشیده با ساقه گوشتی به رنگ قرمز ارغوانی دارد. گل‌های آن به رنگ زرد در انتهای ساقه تشکیل شده و اوایل روز تا ساعت ۹ الی ۱۱ باز می‌ماند.

ریشه گیاه راست است و انشعابات فیبری دارد که می‌تواند به اعماق خاک نفوذ و از رطوبت زیرین خاک استفاده کند.

این گیاه دارویی که معمولاً به صورت خودرو در باغچه منازل، کنار جوی‌ها و در مناطق مرطوب می‌روید، شاید زیاد مورد توجه نباشد اما اکنون کشف‌های مهمی در مورد آن انجام شده که توسط سازمان بهداشت جهانی لقب اکسیر جهانی (Global panacea) به آن داده شده است. این گیاه از سوی این سازمان متداول‌ترین گیاه دارویی مورد استفاده در جهان ذکر شده است. معمولاً قسمت‌های هوایی این گیاه که شامل برگ، ساقه و دانه‌های آن است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خواص گیاه خرفه در طب سنتی

 خرفه از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی خیلی سرد و تر و دارای نیروی قابضه است.

گیاه دارویی «خرفه» در درمان اختلالات و التهابات مجاری ادراری موثر است.

«خرفه» در طب سنتی به عنوان تب بر، ضد عفونی کننده، ضد اسکوربوت (بیماری‌های ناشی از کمبود ویتامین C،ضد اسپاسم، مدر و ضد کرم استفاده می‌شود.

در بسیاری از کشورها، از قبیل کشورهای عربی همسایه، این گیاه دارویی را به عنوان سبزی خوراکی در سبزی فروشی‌ها به فروش می‌رسانند و از شیره خرفه و یا له شده برگ‌ها و ساقه آن به صورت موضعی برای رفع درد، تورم و التیام زخم‌های سوختگی، کاهش تورم و آبسه‌ها، گزیدگی نیش حشرات و عقرب گزیدگی استفاده می‌شود.

این گیاه در مصرف داخلی قطع کننده و بند آورنده خون‌ریزی است و همچنین عصاره ساقه و برگ آن برای درمان بیماری‌های کبدی مفید است.

از جوشانده این گیاه که آب آن گرفته شده است در معالجه اسهال و برای رفع سرفه، تسکین دردهای سینه و سوزش مجرای ادرار و مثانه و رفع حرارت رحم و سوزش آن استفاده می‌شود.

همچنین مصرف خوراکی «خرفه» به عنوان سبزی خام و یا پخته همراه با پیاز و روغن جهت تقویت روده‌ها، قطع اسهال و تب استفاده می‌شود و مصرف خام برگ و ساقه آن به صورت سالاد و همراه با سرکه برای درد کلیه مفید است.

ضماد ریشه خرفه برای رفع زگیل پوستی استفاده می‌شود.

ضماد خرفه بر روی پیشانی سبب از بین رفتن سردرد و دردهای میگرنی می‌شود.

گفتنی است؛ گیاه خرفه در دامپزشکی برای درمان بیماری‌های تب‌دار و برای خنک کردن بدن، دفع سموم و تصفیه خونبه صورت پودر و جوشانده استفاده می‌شود.

این گیاه در بیماران آسمی اثر گشاد کننده مجاری تنفسی و پایین آورنده قند خون را دارد و خاصیت تقویت عضلات قلبی و ضد توموری نیز در آن دیده شده است.

برگ و ساقه‌ی خرفه مسکن صفرا است و حرارت خون و کبد و معده را تسکین می‌دهد و برای تسکین حدت تب‌های گرم و صفراوی و تسکین عطش و کنترل ترشح ادرار در مورد بیماری دیابت مفید است.

 در مواردی که چرک از سینه آید قطع می‌کند و برای خرد کردن سنگ مثانه و ازدیاد ترشح بول مفید است، یعنی مدر است.

جویدن برگ آن به مقدار کم، کندی دندان را رفع می‌کند (که از خوردن میوه ترش و یا علت دیگری ایجاد شده باشد) و زیاد جویدن آن کندی دندان ایجاد می‌کند.

از عصاره آن برای التهاب‌های گرم چشم با مالیدن در محل ملتهب استفاده می‌شود.

ضماد برگ و ساقه آن با روغن گل سرخ برای تسکین سردردهای گرم و ورم‌های گرم نافع است و با آرد جو برای جرب نافع است.

ضماد برگ و ساقه آن به تنهایی برای تسکین حرارت اعضا و سوختگی آتش مفید است و اگر بر معده و کبد گذارند برای تسکین حرارت آن‌ها مفید است و اگر با حنا تهیه شود و بر کف دست و پا گذارده شود برای حرارت و پیسی‌های دست و پا در صورت تکرار مفید خواهد بود.

اشتها را کاهش می‌دهد و اسراف در خوردن آن، نور چشم را نقصان می‌دهد.

افراد سرد مزاج باید آن را با نعناع و کرفس بخورند.

منابع: ویکی پدیا، تبیان

 

کاشت بذر خرفه

در صورت فراهم بودن شرایط همانند گلخانه و حتی در منزل این گیاهان در تمام فصول سال قابل کاشت اند در غیر این صورت در مناطق با زمستان سرد بهترین زمان کاشت بهار است.

می توان در اوایل بهار  و با رفع سرما، بذر ها را در سطح خاک پاشیده و روی آن ها را با خاک نبپوشانید. (نیاز نوری برای جوانه زنی)  نکته مهم این است که بذرهای ریز یا باید کاملا در سطح خاک باشند و یا اینکه با لایه بسیار نازک خاک کمتر از نیم سانتیمتر پوشیده شوند. و سپس آبیاری می نماییم. گیاه بخصوص در مراحل اولیه رشد نیاز به آبیاری مرتب دارد اما پس از آن می توان در فواصل طولانی تر آبیاری نمود و آبیاری زمانی که گیاه به دانه(میوه) بنشیند و خشک شود متوقف می شود.

تهیه نشاء

بذرها را به مدت ۲۴ ساعت در آب ولرم بخیسانید و هر ۸ ساعت یک مرتبه آب را عوض کنید سپس اقدام به کاشت بذرها  در سینی نشا،  لیوان یک بار مصرف کاغذی، گلدان

ترجیحا برای کاشت بذر و تهیه نشا از خاک استارتر آماده استفاده کنید. در هر گلدان و یا حفره سینی نشا حداکثر چند بذر در سطح خاک قرار داده و آبیاری می کنیم. در مراحل اولیه جوانه زنی و رشد گیاه به دور از نور مستقیم خورشید باشد و خاک را همیشه مرطوب نگه دارید. (خاک زیاد خیس و گل نشود ترجیحا با اسپری آب دهید)  برروی گلدان یک مشما شفاف با چند سوراخ کوچک گذاشته شود(جهت حفظ رطوبت) و روزی یک مرتبه پلاستیک را به مدت ۱ساعت  بردارید.(برای جلوگیری از ایجاد کپک و قارچ)

مدت زمان جوانه زنی  ۲-۱ هفته، پس از جوانه زنی مشما را بردارید.

زمانی که گیاه به ارتفاع ۱۰ سانتیمتر رسید به محل اصلی شامل زمین و یا گلدان اصلی انتقال دهید. و نیاز به چند ساعت نور مستقیم خورشید دارد.

قبل از کاشت به میزان۳-۲ سانت برروی سوراخ های زهکشی گلدان مقداری سنگ ریزه بریزید برای هوادهی بهتر!

خاک مناسب برای این گیاهان انواع خاک ها بخصوص خاک لومی و شنی است.  قبل از کاشت در زمین اصلی مقداری کود دامی پوسیده(کود گاوی یا مرغی پوسیده) یا کمپوست و  خاکبرگ  به قسمت بالایی خاک اصلی اضافه کنید و با ۲۰ سانت بالایی خاک مخلوط نمایید.

هنگام انتقال گیاه به گلدان و یا زمین اصلی برگ های پایینی را جدا کرده و قسمتی از ساقه را نیز به زیر خاک کنید.

بسته به آب و هوای منطقه گیاهان را ۲- ۱ مرتبه در هفته آبیاری نمایید.